ABELLAS DE OURO

“AS ABELLAS DE OURO”

de Xosé Lesta Meis

Tal e como acontece en moitos momentos das nosas vidas, e como dice o refraneiro popular, as árbores non nos deixan ver a fraga. A pequena xoia que Lesta Meis deixou coas súas “Abellas de ouro” (1930) é un exemplo disto. Lesta Meis que marchou a Cuba sendo ben novo soubo o que era a morriña pola terra e polas súas xentes e o seu facer. Na emigración embarcouse na súa andanza nacionalista. Vencellado ás Irmandades da Fala participará no 1923 nunhas conferencias co tema “A nosa psicología”, a nosa, a galega, esa que é imposible obviar neste pequeno libro de descripcións de mulleres labregas e que dende Galicia costa recoñecer. Nestas “Abellas de ouro” a psicoloxía do galego, e máis que nada a da “galega” que aparece perfectamente perfilada na vida de trece mulleres galegas que en tempos da emigración viven e Galicia, e dicimos trece porque inda que dous dos relatos titúlanse “O tío Manuel” e “O siño Mingos”, no fondo son as mulleres que comparten vida con estes homes as que realmente sosteñen os relatos.

Dende a súa perspectiva de home observador -lembremos que despois dunha formación autodidacta Lesta Meis adicouse ó xornalismo, levando dende 1925 a 1930 no Eco de Galicia en La Habana a sección “De mi tierra”- xorde a súa maneira de describir ás mulleres que protagonizan este libro, que coma el mesmo di no preludio da obra: “todas son auténticas. Hainas que levan o mesmo nome que teñen. Astra algunha pertence á miña familia”. Algo que de feito percibimos a través das expresións coloquiais que utilizan todas elas, e que nos fan sentir ós lectores máis de preto á terra que el extrañou tantos anos.

Nestas páxinas Lesta Meis, coruñés nacido en Eirís, fálanos de Ánxela que fai as tarefas da casa, coida os fillos e que a pesar das miserias ten sempre un sorriso nos beizos, da siña Gabriela que mira polos netos orfos e polo seu pai como se fora a súa nai sen que os anos e maila vellez a paren, da siña Dominga que saca uns pesiños coidando os nenos da aldea para sair adiante ela e máis o home enfermo e postrado, ó que lle di con agarimos cando se lle queixa da carga que é para ela: “<>. Lesta Meis cóntanos a historia das fillas do Tío Manuel, que ó non ter irmáns, sacan elas mesmas a casa adiante facendo o traballo “dos homes”, inda que a el iso non lle goste moito, e a da señora Xerónima, que é lavandeira e que ten que ir ó río cos pequenos ás costas e mais a roupa, a de Elisa, que cre cegamente que naceu para servir ós “señoritos” para os que traballa, a da Costureira que pola ledicia que supón a súa chegada para facer roupa leva unha vida ben boa, ou a de Matilde de carácter autobiográfico que se namora dun xornalista enfermo retornado da emigración (que é el mesmo) ó que mantén e saca adiante co esforzo do seu traballo. Nas “Abellas de ouro” aparecen tamén Roxelia que cos seus dazaoito anos xa pon a casa dun labrego a funcionar cada día, e a siña Farruca que se farta de reprender ó seu home e sacalo da taberna, e Culasa que traballa duro de mandadeira na Coruña, e Antonia, a “mosqueteira”, que merca e vende para sacar uns cartiños para comer, tamén o Siño Mingos que non quere vivir coa filla da capital e volta coa da aldea, que é onde lle gusta estar.

Todas estás personaxes extrecrúzanse na mente do lector e dan vida á paisaxe social galega, onde a muller e o pilar fundamental. Ela traballa dentro e fora da casa, fai comidas, coida os nenos, merca, vende, pasa mil “traballiños” para manter a flote a economía doméstica, que é en definitiva a nai de todas as economías. Elas que como ironiza Lesta Meis serven ás señoritas da cidade ( A Señora Jerónima, a lavandeira, despois de traballar a reo todo o día terá que esperar para entregar a colada porque “a señorita está ocupada”), son varudas, fortes e non solo de corpo, senón de mente, algo que Lesta Meis confesa tamén no preludio da obra cando afirma: “Sempre me conmoveu fondamente a vida das nosas mulleres da aldea: tan traballadas, tan resignadas, tan bondadosas, tan resistentes. Por unha cousa non lles queda a outra. Las atenden ó da casa máis ó de fora. Para elas non hai cansanzo. Nada as rende: nada as fai ceder. Desde pola mañá astra a noite non teñen paraxe. Moitas veces teñen que face-los labores cun fillo no colo e outro a cegar…”.

Perfílase pois nesta obra ó saber facer das labregas galegas da época, ó fronte das tarefas máis duras, que se levan nembargantes con decisión e moitas veces inda cun cantar nos beizos. Elas, que xa no tempo en que se escribiu as “As abellas de ouro” falaban da independencia feminina por boca da vella Siña Farruca: “(…) como aquel perdevidas do Raposo, Vai a muller buscalo con bos modos e trátaa daquela maneira. A culpa tena ela. Eu non facía vida con el. Deixábao que o comera xuncras. Outra cosa non merecía. (…)”, todas elas representan pois, máis que ninguén, o poder do matriarcado galego, ese que mantivo e inda hoxe mantén a flote moitos fogares, un matriarcado marcado pola forza, polo valor e sobre todo polo amor ós seus, porque en definitiva este parece ser para Lesta Meis, o segredo que xamáis fai virar o barco dunha muller galega.

Cristina Corral Soilán